Łuszczyca
Opis choroby
Łuszczyca jest przewlekłą, zapalną, niezakaźną chorobą skóry, o immunologicznym i genetycznym podłożu. Charakteryzuje się przyspieszonym wytwarzaniem naskórka, czego efektem jest jego nawarstwianie. O łuszczycy świadczą rumieniowate grudki na skórze (tarczki), zlewające się w większą zmianę skórną. Zmiany te często przypominają łuski.
Poza typowymi odmianami łuszczycy „plackowatej” występują również inne postaci łuszczycy. Wyróżnia się 4 typu łuszczycy: zwykłą, krostkową, stawową, erytrodermię łuszczycową. Ze względu na wielkość i kształt wykwitów wyszczególnia się łuszczycę: kropelkową, przymieszkową, pieniążkowatą, wirową. Natomiast ze względu na lokalizację zmian chorobowych, wyróżniamy łuszczycę: owłosionej skóry głowy, paznokci, dłoniowo-podeszwową, wyprzeniową.
Przyczyny
Wśród przyczyn wystąpienia łuszczycy wymienia się czynniki immunologiczne, autoimmunologiczne i genetyczne. Znaczną rolę odgrywają także czynniki środowiskowe, takie jak: stosowanie leków, przebyte infekcje, obciążenie psychiczne i fizyczne.
Częstotliwość (zachorowalność)
Na łuszczycę chorują zwykle osoby rasy białej, w równym stopniu obu płci. Choroba nie występuje prawie wcale wśród ludności Dalekiego Wschodu, Indian Ameryki Północnej i Eskimosów. W Polsce zachorowalność na łuszczycę dotyczy ok. 3% populacji.
Objawy choroby
Łuszczyca charakteryzuje się poliferacją naskórka, czyli jego zwiększonym przyrostem, występowaniem jasnoczerwonych, łuszczących się grudek lub blaszek łuszczycowych. Zmiany skórne najczęściej pojawiają się na łokciach, kolanach i skórze owłosionej głowy. U wielu pacjentów (ok. 50%) zmiany łuszczycowe dotyczą także paznokci.
Łuszczyca może występować pod różnymi postaciami:
łuszczyca zwyczajna (ok. 80% pacjentów) – cechy charakterystyczne: objaw świecy stearynowej (po usunięciu, zdrapaniu łusek, skóra pod spodem wygląda jakby była pokryta warstwą stearyny), objaw Auspitza (punkcikowate krwawienie ran po usunięciu łusek), objaw Koebnera (zmiany łuszczycowe powstają w miejscach urazów lub zranień);
łuszczyca krostkowa (ok. 3% pacjentów) – cechy charakterystyczne: jałowe krosty na podłożu rumieniowym, zmiany występują na dłoniach i stopach. Przyczyną takich objawów mogą być przyjmowane leki, infekcje, stres lub substancje chemiczne;
łuszczyca wysiękowa – cechy charakterystyczne: czerwone plamy występujące w fałdach skóry;
erytrodermia łuszczycowa – cechy charakterystyczne: stan zapalny skóry z nasilonym rumieniem i łuszczeniem, gorączka, dreszcze, obrzęk stawów, w cięższych przypadkach niewydolność nerek, niewydolność serca;
łuszczyca stawowa (ok. 10-20% pacjentów) – cechy charakterystyczne: zmiany występują na dystalnych stawach międzypaliczkowych, stawach kolanowych i skokowych.
Postępowanie w przypadku wystąpienia objawów
W sytuacji zaobserwowania niepokojących objawów i zmian skórnych należy zgłosić się do dermatologa.
Rozpoznanie i diagnoza
Przed wyborem sposobu leczenia ważne jest ustalenie postaci łuszczycy, lokalizacji zmian skórnych, stopnia zaawansowania, czasu trwania choroby, wielkości zmian na ciele, wieku pacjenta, wcześniejszego leczenia, efektu poprzednich terapii, ewentualnych nietolerancji na zastosowane leczenie, wpływu choroby na stan psychofizyczny pacjenta.
Właściwe rozpoznanie i decyzja o podjęciu właściwego leczenia podejmowana jest przez lekarza specjalistę.
Sposoby leczenia
Postępowanie lecznicze opiera się na zastosowaniu preparatów miejscowych. W leczeniu zewnętrznym zastosowanie mają: kwas salicylowy, preparaty dziegciowe, cygnolina, glikokortykosteroidy, pochodne witaminy D3, pochodne kwasu witaminy A – retinoidy, emolienty. W łuszczycy postaci umiarkowanej do leczenia włączana jest także fototerapia, fotochemoterapia i leki ogólne. U pacjentów w ciężkich postaciach łuszczycy stosuje się również leki nowej generacji – leki biologiczne immunomodulujące.
Dieta w łuszczycy
W diecie osób chorych na łuszczycę powinny znaleźć się produkty będące źródłem antyoksydantów – owoce, warzywa, produkty bogate w selen (ryż brązowy, pestki dyni, owies) i w kwasy omega-3. Chorzy na łuszczycę powinni unikać alkoholu, kawy, czerwonego mięsa, tłuszczów pochodzenia zwierzęcego i podrobów oraz wysoko przetworzonej żywności.
Źródła:
[1] Graham-Brown R., Bourke J., Dermatologia. Podręcznik i atlas, Wydawnictwo Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2010.
[2] Neneman-Hirsh A., Adamski Z., Etiopatogeneza, objawy kliniczne i nowe możliwości leczenia łuszczycy, [w:] Pielęgniarstwo w chorobach skóry, Wydawnictwo Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, Poznań 2010, s. 83-89.
[3] Niczyporuk W., Niczyporuk M., Łuszczyca, [w:] Dermatologia i wenerologia dla pielęgniarek, pod red. E. Krajewskiej-Kułak, Wydawnictwo Czelej, Lublin 2006, s. 74-77.
[4] Antosik K. i in., Rola diety i żywienia w leczeniu łuszczycy, „Hygeia Public Health” 2017, nr 52(2), s. 131-137.
