Choroba Hashimoto
Opis choroby
Choroba Hashimoto (przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy) to schorzenie w rozwoju którego biorą udział czynniki środowiskowe i genetyczne, prowadząc do nietolerancji własnych antygenów autoreaktywnych limfocytów i przeciwciał.
Jednostka ta jest chorobą przewlekłą, która objawia się niebolesnym zapaleniem tarczycy, prowadząc jednocześnie do niszczenia tego gruczołu i zmniejszenia produkcji hormonów.
Z powodu zaburzonego układu immunologicznego (odpornościowego) następuje autoagresja organizmu skutkująca niszczeniem białka tarczycowego, prowadząc do uszkodzenia enzymu odpowiedzialnego za syntezę hormonów tarczycy.
Przyczyny
Dokładne przyczyny rozwoju choroby Hashimoto nie zostały jasno określone. Niemniej jednak w opracowaniach naukowych wymienia się dwa rodzaje czynników mających związek z wystąpieniem choroby – czynniki genetyczne i środowiskowe.
Czynniki genetyczne: organizm produkuje swoiste przeciwciała skierowane przeciwko zdrowym komórkom organizmu. Dochodzi do zapalenia tarczycy, powiązanego z przeciwciałami przeciwko tyreoperoksydazie (anty-TPO) i bardzo często przeciwko tyreoglobulinie (anty-Tg), prowadząc do nacieków limfocytowych w tarczycy i jej niedoczynności.
Czynniki środowiskowe: nadmiar jodu, infekcje bakteryjne i wirusowe, terapia z zastosowaniem cytokin.
Częstotliwość (zachorowalność)
Przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy stwierdza się prawie 10. krotnie częściej u kobiet (do 95%) niż u mężczyzn. Występuje we wszystkich grupach wiekowych.
Objawy choroby
Objawy mogące wskazywać na chorobę Hashimoto:
zmęczenie, niepokój,
wypadanie włosów lub brwi,
przyrost masy ciała,
sucha skóra,
problemy z utrzymaniem temperatury ciała – brak odporności na zimno,
bóle stawów lub mięśni,
problemy żołądkowe, zaparcia,
zwiększona potliwość,
obrzęk stawów i rąk,
depresja.
Postępowanie w przypadku wystąpienia objawów
W przypadku zaobserwowania niepokojących objawów, należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu lub lekarza specjalisty, w celu przeprowadzenia odpowiedniej diagnostyki.
Rozpoznanie i diagnoza
Rozpoznanie choroby Hashimoto poza wywiadem i obrazem klinicznym, wymaga uwzględnienia wyników badań: laboratoryjnych, ultrasonograficznych, cytopatologicznych.
Podstawowe badania prowadzone przez lekarza specjalistę, to w pierwszej kolejności tzw. badanie palpacyjne, mające na celu zbadanie tarczycy. W dalszej części diagnostyki, pacjent kierowany jest na badanie krwi, którego zadaniem jest sprawdzenie poziomu hormonu tarczycowego TSH (tyrotoksyny) we krwi. Często zalecane jest także badanie USG tarczycy i inne badania specjalistyczne.
Sposoby leczenia
U wielu chorych, mimo zdiagnozowanej choroby Hashimoto, leczenie nie jest konieczne. W sytuacji, gdy tarczyca jest niewielkich rozmiarów i wartości hormonów TSH oraz FT4 są prawidłowe, ważne jest tylko monitorowanie stanu zdrowia. Nawet przez wiele lat choroba może pozostać na stabilnym poziomie, nie mając negatywnego wpływu na zdrowie i życie pacjenta.
Leczenie farmakologiczne wskazane jest w przypadku niedoczynności tarczycy z podwyższonym poziomem TSH i obniżonym FT4. W niektórych przypadkach zastosowanie ma także terapia supresyjna preparatami tyroksyny.
Duże znaczenie odgrywa także właściwa dietoterapia.
Dieta w chorobie Hashimoto
Dieta w chorobie Hashimoto powinna zawierać odpowiednią ilość pełnowartościowego białka, zawierającego aminokwasy niezbędne do syntezy hormonów tarczycy. Osoby chore powinny zadbać o dostarczenie organizmowi źródła węglowodanów w postaci pełnoziarnistych produktów zbożowych, które zawierają więcej witamin i składników mineralnych, niż ich oczyszczone odpowiedniki. Dostarczenie błonnika będzie zapobiegać zaparciom, które są częstym objawem choroby.
Oprócz zbilansowanej diety bardzo ważne są składniki stanowiące tzw. kofaktory – związki umożliwiające zachodzenie reakcji enzymatycznych w produkcji hormonów.
Osoby z zapaleniem tarczycy typu Hashimoto powinny zwrócić uwagę na odpowiednią podaż witaminy D o działaniu plejotropowym, jodu, którego niedobór i nadmiar mogą być szkodliwe. Opracowania naukowe dowodzą także, że korzystna jest także suplementacja selenem w leczeniu tej choroby.
Źródła:
[1] Łącka K., Maciejewski A., Współczesne poglądy na temat etiopatogenezy autoimmunologicznego zapalenia tarczycy (choroby Hashimoto), „Polski Merkuriusz Lekarski” 2011, nr176, s. 132-138.
[2] Przybylik-Mazurek E., Hubalewska-Dydejczyk A., Huszno B., Niedoczynność tarczycy na tle autoimmunologicznym, „Alergologia. Immunologia” 2007, nr 4 (3/4), s. 64-69.
[3] Kus K., i in., Choroba Hashimoto – efektywność diety bezglutenowej, „Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu” 2016, nr 4, s. 370-376.
[4] Ratajczak A. E., Moszak M., Grzymisławski M., Zalecenia żywieniowe w niedoczynności tarczycy i chorobie Hashimoto, „Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne” 2017, nr 4, s. 305–311.
[5] Lewiński A., Przewlekłe zapalenia tarczycy, [w:] Interna Szczeklika 2018, red. P. Gajewski i in., Medycyna Praktyczna, Kraków 2018, s. 1335-1336.
[6] Zagrocki P., Kryczyk, J., Znaczenie selenu w leczeniu choroby Hashimoto, „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej” 2014, nr 68, s. 1129-1137.
