Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP)
Opis choroby
Zaostrzenie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP) jest stanem nasilenia dolegliwości układu oddechowego, charakteryzuje się trwałym upośledzeniem drożności oskrzeli (poprzez obniżenie FEV). Choroba cechuje się utrwalonym ograniczeniem przepływu powietrza przez dolne drogi oddechowe, które zazwyczaj postępuje i jest związane z nadmierną reakcją zapalną w oskrzelach i płucach w odpowiedzi na szkodliwe działanie gazów i pyłów.
Przyczyny
Główne przyczyny rozwoju przewlekłej obturacyjnej choroby płuc:
• palenie tytoniu,
• zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego w miejscu pracy lub zamieszkania,
• infekcje układu oddechowego we wczesnym dzieciństwie,
• nawracające infekcje oskrzelowo-płucne,
• palenie bierne,
• nadreaktywność oskrzeli/astma,
• uwarunkowania genetyczne.
Zachorowanie na POChP zależy od reakcji organizmu na otaczające go środowisko. Nie jest powiedziane, że wszystkie osoby, narażone na szkodliwe warunku środowiskowe lub palące tytoń, zachorują na POChP. Uzależnione to jest w główniej mierze od czynników genetycznych i długości życia.
Częstotliwość (zachorowalność)
W Polsce choruje na POChP ok 10% populacji po 40. roku życia. Choroba częściej występuje u mężczyzn. Według Światowej Organizacji Zdrowia jest ona 5. przyczyną zgonów na świecie.
Objawy
Objawy przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP) zazwyczaj rozwijają się na przestrzeni wielu lat. Do najczęstszych objawów należą: duszności podczas nieznacznego wysiłku lub nieustawiczny kaszel, częsta zapadalność na stany zapalne dróg oddechowych, zwiększenie ilości odksztuszanej plwociny, świsty i furczenie. Do innych oznak POChP należą: utrata masy ciała, zmęczenie i osłabienie, opuchnięte kostki.
Oznaki ciężkiego zaostrzenia POChP to: widoczna praca dodatkowych mięśni klatki piersiowej, nasilenie lub pojawienie się sinicy centralnej, obrzęki obwodowe, niestabilność hemodynamiczna, zaburzenia czynności poznawczych.
Postępowanie w przypadku wystąpienia objawów
W przypadku zaobserwowania niepokojących zmian należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu lub lekarza specjalisty, w celu przeprowadzenia odpowiedniej diagnostyki.
Rozpoznanie i diagnoza
Do rozpoznania POChP niezbędne jest wykonanie badania spirometrycznego, które wykonuje się po podaniu pacjentowi krótkodziałającego środka rozkurczowego.
W celu określenia stopnia nasilenia choroby wykonuje się także następujące badania:
• pulsykometrię – badanie oceniające stopień niedotlenienia i warunkujące wprowadzenie tlenoterapii,
• gazometrię krwi włośniczkowej – wskazujące na obecność niewydolności oddechowej częściowej,
• RTG klatki piersiowej,
• EKG – w celu oceny zaburzeń przewodzenia i niedokrwienia mięśnia sercowego,
• morfologię,
• posiew plwociny z antybiogramem.
Sposoby leczenia
Rozpoczęcie leczenie, uzależnione jest od stopnia zaawansowania choroby. Celem jest leczenie zaostrzenia oraz zminimalizowanie jego skutków: utraty czynnego miąższu płuc, spadku natężonej objętości wydechowej pierwszosekundowej.
Do leków używanych w terapii POChP zalicza się leki rozszerzające oskrzela, krótko jak i długodziałające.
Leczenie w POChP obejmuje również postępowanie niefarmakologiczne. W pierwszej kolejności wskazane jest bezwzględne zaprzestanie palenia tytoniu ponieważ palenie wpływa znacznie na niekorzystne rokowanie w chorobie. Na każdym etapie choroby zalecana jest także aktywność fizyczna. Ważnym aspektem leczenia jest rehabilitacja pulmonologiczna, która powinna trwać co najmniej 6 tygodni. W przypadku wystąpienia niewydolności oddechowej z powodu POChP chory może zostać zakwalifikowany do domowego leczenia tlenem – tlenoterapii.
Wskazania do hospitalizacji:
• narastające duszności
• zaawansowane stadium POChP,
• pojawienie się nowych objawów przedmiotowych: sinicy, obrzęków obwodowych,
• nieskuteczność leczenia ambulatoryjnego,
• choroby towarzyszące, np. niewydolność serca, zaburzenia rytmu serca,
• częste zaostrzenia choroby,
• zaawansowanych wiek chorego,
• problemy socjalne.
Źródła:
[1] Stelmach A., Wanot B., Biskupek-Wanot A., Przewlekła obturacyjna choroba płuc – niedoceniany problem, „Periodyk Naukowy Akademii Polonijnej” 2016, nr 2, s. 69-79.
[2] Ulenberg A. et al., Education as an important aspect in the care of a patient with Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD), „Journal of Education, Health and Sport” 2017, nr 7(8), s. 1324-1335.
[4] Górecka D., et al. (oprac.), Zalecenia Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc dotyczące rozpoznawania i leczenia przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP), „Pneumonologia i Alergologia Polska” 2012, t. 80, nr 3, s. 220–254.
[5] Dutkowska A., Antczak A., Pietras T., Zaostrzenie przewlekłej obturacyjnej choroby Płuc, [w:] Medycyna rodzinna : podręcznik dla lekarzy i studentów, red. A. Windaka, S. Chlabicz, A. Mastalerz-Migas, Wydawnictwo Termedia, Poznań 2015, s. 290-292.
